Neurodiversiteit: Therapie en hulp bij neurodiversiteit

Neurodiversiteit krijgt steeds meer aandacht in onze samenleving. Het begrip verwijst naar de natuurlijke variatie in het menselijk brein en erkent dat mensen op verschillende manieren denken, leren en informatie verwerken.

Of je nu zelf neurodivergent bent of iemand kent die dat is, in deze tekst vind je waardevolle inzichten, praktische adviezen én informatie over het vinden van de juiste professionele hulp.

We beantwoorden de volgende vragen:

Wat is neurodiversiteit?
Welke vormen van neurodiversiteit bestaan er?
Hoe weet je of je neurodivergent bent?
Hoe ga je om met neurodiversiteit?
Professionele begeleiding zoeken

Wat is neurodiversiteit?

De term ‘neurodiversiteit’ verwijst naar de variatie in het menselijk brein, specifiek met betrekking tot leren, denken en het verwerken van informatie.

Het concept werd in de late jaren '90 geïntroduceerd door socioloog Judy Singer en heeft sindsdien veel aanhang gekregen in de wereld van psychologie en onderwijs.

Personen die neurodivers zijn, worden vaak gezien als afwijkend van wat onze maatschappij als de “standaard” ziet (vaak ‘neurotypisch’ genoemd). Ze verwerken prikkels (op sociaal vlak, op vlak van kennis(vergaring) etc.) anders dan de meerderheid.

De term werd echter in het leven geroepen om te benadrukken dat er niet één "juiste" manier is om te denken, te leren of je te gedragen. Iedereen is uniek, en dus werkt geen enkel brein, zelfs niet die van identieke tweelingen, op exact dezelfde manier. De term ‘neurodivers’ wil dit onderstrepen.

Welke vormen van neurodiversiteit bestaan er?

De term ‘neurodiversiteit’ dekt een brede en diverse groep aan neurologische variaties. Het is dus onmogelijk om een volledig overzicht te voorzien.
De volgende vormen zijn echter enkele van de vaakst voorkomende:

Autisme Spectrum Stoornis (ASS)

ASS is een ontwikkelingsstoornis die communicatie, sociaal gedrag en non-verbale communicatie kan beïnvloeden, maar de kenmerken variëren van persoon tot persoon.

Zo is voor personen met het Syndroom van Asperger, een vorm van ASS, vooral sociaal contact een uitdaging.

Mensen met ASS kunnen unieke talenten en sterktes hebben, zoals een hoog niveau van detailgerichtheid en focus.

Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder (ADHD en ADD)

ADHD en ADD zijn aandoeningen die zich hoofdzakelijk kenmerken door problemen met aandacht, focus en impulsiviteit.

Personen met ADHD zijn vaak heel creatieve denkers. Bijten ze zich vast in een bepaalde activiteit of een bepaald idee, dan kan een hyperfocus hen ook zeer gedreven maken.

Dyslexie en dyscalculie

Dyslexie en dyscalculie zijn leerstoornissen die respectievelijk de taalverwerking, met name lezen en schrijven, en rekenvaardigheid beïnvloeden. Gemiddeld vind je, in een klas van 30 leerlingen, één à twee personen met dyslexie of dyscalculie.

Personen met dyslexie hebben vaak uitstekend ruimtelijk inzicht en probleemoplossende vaardigheden en zij met dyscalculie kunnen dan weer sterk taalvaardig en creatief zijn.

Dyspraxie of DCD (Developmental Coordination Disorder)

Dyspraxie beïnvloedt de coördinatie van bewegingen en kan leiden tot problemen met motorische vaardigheden, waardoor zaken zoals fietsen, lopen en schrijven moeilijk zijn. Het gaat vaak ook gepaard met spraak- en taalontwikkelingsstoornissen, en andere neurodiverse variaties.

Vaak wordt er samengewerkt met een kinesitherapeut, ergotherapeut en/of logopedist om de juiste ondersteuning te bieden.

Mensen met dyspraxie hebben vaak een goed langetermijngeheugen en een grote veerkracht en doorzettingsvermogen.

Hoe weet je of je neurodivergent bent?

Omdat ieder brein uniek is, ziet neurodiversiteit er bij iedere neurodivergent anders uit. Het identificeren van een neurologische variatie kan daardoor een complex proces zijn, maar er zijn enkele stappen die je kunt volgen:

1. Zelfreflectie: Vermoed je dat je neurodiverse bent, dan heb je waarschijnlijk al enkele zaken aan je eigen gedrag en of gedachtengang opgemerkt. Observeer jezelf en noteer je observaties.
2. Research: Lees over de verschillende soorten neurodivergentie en vergelijk jouw observaties met de beschrijvingen en kenmerken die je terugvindt.
3. Professionele diagnose: Overweeg een afspraak bij een specialist, zoals een psycholoog of een neuroloog, voor een formele evaluatie. Een concrete diagnose is niet voor iedereen noodzakelijk, maar kan helpen om toegang te krijgen tot ondersteunende diensten en behandelingen indien jij dat zou wensen.
4. Praat met anderen: Het kan waardevol zijn om te praten met anderen die neurodivergent zijn of die ervaringen hebben met neurodiversiteit. Zo vind je steun, oplossingen voor uitdagingen en antwoorden op eventuele vragen.

Hoe ga je om met neurodiversiteit?

Een belangrijke stap in het omgaan met neurodiversiteit is acceptatie en begrip. Enkele zaken kunnen hierbij helpen:

1. Educatie: Zowel voor neurodivergente als voor neurotypische personen is het nuttig om bij te leren over neurodiversiteit. Kennis is een goede basis om jezelf beter te begrijpen én om ondersteuning te bieden. Zo leer je uitdagingen (samen) te navigeren.
2. Zelfzorg: Zorg voor jezelf door te leren wat jouw neurodivergent brein de nodige rust brengt. Stressmanagement en mindfulness-oefeningen kunnen ook nuttig zijn, al kunnen die er voor jou anders uitzien dan voor anderen.
3. Aanpassing: Zoek naar aanpassingen en hulpmiddelen die je dagelijks leven makkelijker maken. Voor vele neurodivergente personen helpt het bv. om zich af te kunnen sluiten van omgevingsgeluid, maar oplossingen kunnen variëren van technologische hulpmiddelen tot aanpassingen in je werkomgeving.
4. Ondersteuning: Communiceer met je omgeving (indien mogelijk en veilig). Zo kunnen zij je helpen ondersteunen. Het kan ook nuttig zijn om te werken met een therapeut of psychotherapeut die ervaring heeft met neurodiversiteit.

Vind professionele begeleiding

Als je denkt dat je neurodivergent bent of ondersteuning nodig hebt bij het omgaan met neurodiversiteit, kan het nuttig zijn om een therapeut te raadplegen. Op VindeenTherapeut.be kun je eenvoudig therapeuten en psychotherapeuten vinden die gespecialiseerd zijn in het werken met neurodiverse personen.

Het is belangrijk om een therapeut te vinden die niet alleen begrijpt wat neurodiversiteit is, maar die ook de nodige ervaring heeft om je degelijk te ondersteunen.

Of je nu worstelt met specifieke uitdagingen of simpelweg beter wilt begrijpen hoe je brein werkt, de juiste professionele hulp kan een waardevolle tool zijn om het beste uit jezelf te halen.